Bạn đã bao giờ trải qua những cơn ho dai dẳng, khó chịu mà không rõ nguyên nhân? Bạn có biết rằng trào ngược dạ dày, một vấn đề tiêu hóa phổ biến, có thể là thủ phạm gây ra tình trạng này? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá mối liên hệ giữa trào ngược dạ dày và ho, tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và các giải pháp hiệu quả để kiểm soát cả hai vấn đề này.
Trào ngược dạ dày là gì?
Trào ngược dạ dày, còn được gọi là trào ngược axit hoặc GERD (Gastroesophageal Reflux Disease), là tình trạng axit dạ dày trào ngược lên thực quản, ống dẫn thức ăn từ miệng xuống dạ dày.
Cơ chế và triệu chứng gây ho do trào ngược dạ dày
Cơ chế gây ho
-
Kích thích trực tiếp: Khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, nó có thể tiếp tục di chuyển lên đến cổ họng và thanh quản. Axit này gây kích thích các dây thần kinh cảm giác ở niêm mạc, dẫn đến phản xạ ho. Bạn có thể hình dung như việc bị một giọt nước chanh nhỏ vào mắt, lập tức bạn sẽ nhắm mắt lại để bảo vệ. Tương tự, ho là cách cơ thể cố gắng loại bỏ tác nhân gây kích thích là axit dạ dày.
- Kích thích gián tiếp: Axit dạ dày cũng có thể kích thích các dây thần kinh ở thực quản, gửi tín hiệu đến não bộ và kích hoạt trung tâm ho, gây ra phản xạ ho ngay cả khi axit chưa trào ngược lên đến cổ họng.
Xem thêm: https://nhathuocthaihoa.com.vn/qua-la-han-tri-ho
Triệu chứng ho do trào ngược dạ dày
-
Ho khan: Đây là loại ho không kèm theo đờm, thường dai dẳng và khó chịu. Ho khan do trào ngược dạ dày thường xuất hiện vào ban đêm khi bạn nằm xuống, hoặc sau bữa ăn khi axit dạ dày dễ trào ngược hơn.
- Cảm giác vướng víu, ngứa ngáy hoặc đau rát ở cổ họng: Axit dạ dày gây kích ứng niêm mạc cổ họng, tạo cảm giác khó chịu như có dị vật mắc kẹt, ngứa ngáy hoặc thậm chí đau rát.
- Khàn tiếng hoặc thay đổi giọng nói: Axit dạ dày có thể làm tổn thương dây thanh âm, dẫn đến khàn tiếng, giọng nói yếu hoặc thay đổi âm sắc.
- Khó nuốt: Cảm giác thức ăn bị mắc kẹt ở cổ họng hoặc đau khi nuốt có thể là dấu hiệu của trào ngược dạ dày gây tổn thương thực quản.
- Buồn nôn hoặc nôn: Mặc dù không phải triệu chứng phổ biến nhất, nhưng buồn nôn hoặc nôn cũng có thể xuất hiện do kích ứng dạ dày và thực quản.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày và ho
Chế độ ăn uống:
- Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Gây chậm quá trình tiêu hóa, làm tăng áp lực trong dạ dày và dễ trào ngược. Ví dụ như đồ chiên rán, thức ăn nhanh, bánh ngọt...
- Thực phẩm cay nóng: Kích thích niêm mạc dạ dày, làm tăng tiết axit và gây trào ngược. Ví dụ như ớt, tiêu, tỏi, hành...
- Đồ uống có chứa caffeine và cồn: Làm giãn cơ vòng thực quản dưới, tạo điều kiện cho axit trào ngược. Ví dụ như cà phê, trà, rượu bia, nước ngọt có gas...
- Chocolate: Chứa chất kích thích tương tự caffeine, có thể làm tăng trào ngược.
Thói quen sinh hoạt:
- Ăn quá no: Làm tăng áp lực trong dạ dày, dễ gây trào ngược.
- Ăn đêm: Gây khó tiêu và trào ngược khi bạn nằm xuống ngủ.
- Nằm ngay sau khi ăn: Khiến axit dạ dày dễ trào ngược lên thực quản.
- Hút thuốc lá: Làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới và tăng tiết axit dạ dày.
- Thừa cân béo phì: Tăng áp lực trong ổ bụng, gây trào ngược.
Tình trạng sức khỏe:
- Thoát vị hoành: Khi phần trên của dạ dày trượt lên trên cơ hoành, làm tăng nguy cơ trào ngược.
- Mang thai: Sự thay đổi nội tiết tố và áp lực của thai nhi lên dạ dày có thể gây trào ngược.
- Một số bệnh lý: Hen suyễn, xơ cứng bì và các bệnh lý liên quan đến mô liên kết có thể làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày.
Chẩn đoán và điều trị trào ngược dạ dày gây ho
Chẩn đoán:
Để xác định chính xác liệu ho của bạn có phải do trào ngược dạ dày hay không, bác sĩ sẽ tiến hành các bước sau:
- Hỏi bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về các triệu chứng bạn đang gặp phải, thời điểm xuất hiện, tần suất, mức độ nghiêm trọng, cũng như tiền sử bệnh, thói quen ăn uống và sinh hoạt hàng ngày của bạn.
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra tổng quát sức khỏe của bạn, đặc biệt là vùng bụng và ngực, để tìm kiếm các dấu hiệu của trào ngược dạ dày hoặc các vấn đề sức khỏe khác có thể gây ho.
- Các xét nghiệm chuyên sâu: Trong nhiều trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm chuyên sâu để xác định chính xác nguyên nhân gây ho và mức độ tổn thương (nếu có) do trào ngược dạ dày:
- Nội soi dạ dày thực quản: Đây là phương pháp sử dụng một ống nội soi mềm, có gắn camera, đưa qua miệng xuống thực quản và dạ dày để quan sát trực tiếp tình trạng niêm mạc. Bác sĩ có thể phát hiện các dấu hiệu viêm, loét hoặc tổn thương khác do trào ngược axit.
- Đo pH thực quản 24 giờ: Phương pháp này giúp đo độ pH (độ axit) trong thực quản trong suốt 24 giờ, từ đó xác định tần suất và mức độ trào ngược axit.
- Xét nghiệm barium nuốt: Bạn sẽ uống một dung dịch barium, sau đó bác sĩ sẽ chụp X-quang để theo dõi quá trình dung dịch này di chuyển qua thực quản và dạ dày, giúp phát hiện các bất thường về cấu trúc hoặc chức năng.
Điều trị trào ngược dạ dày
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của trào ngược dạ dày và ho, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, có thể bao gồm:
Thay đổi lối sống: Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc kiểm soát trào ngược dạ dày và ho. Các thay đổi lối sống bao gồm:
- Tránh các thực phẩm và đồ uống gây kích ứng: Bạn nên hạn chế hoặc loại bỏ hoàn toàn các loại thực phẩm và đồ uống đã đề cập ở phần trên, như đồ ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, cà phê, rượu bia, chocolate...
- Ăn nhiều bữa nhỏ, ăn chậm nhai kỹ: Thay vì ăn 3 bữa lớn, hãy chia nhỏ thành 5-6 bữa nhỏ trong ngày để giảm áp lực lên dạ dày. Nhai kỹ thức ăn giúp quá trình tiêu hóa diễn ra dễ dàng hơn.
- Không ăn tối muộn và tránh nằm ngay sau khi ăn: Bạn nên ăn tối ít nhất 2-3 giờ trước khi đi ngủ và tránh nằm ngay sau khi ăn để axit dạ dày không trào ngược lên thực quản.
- Giảm cân nếu thừa cân béo phì: Giảm cân giúp giảm áp lực trong ổ bụng, từ đó giảm nguy cơ trào ngược.
- Bỏ thuốc lá: Thuốc lá làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới và tăng tiết axit dạ dày, vì vậy bỏ thuốc lá là rất quan trọng.
- Nâng cao đầu giường khi ngủ: Bạn có thể kê thêm gối hoặc nâng cao đầu giường khoảng 15-20cm để ngăn axit dạ dày trào ngược lên thực quản khi bạn nằm.
Thuốc: Nếu thay đổi lối sống không đủ để kiểm soát triệu chứng, bác sĩ có thể kê toa một số loại thuốc sau:
- Thuốc kháng axit: Trung hòa axit dạ dày, giúp giảm triệu chứng ợ nóng và khó tiêu. Tuy nhiên, thuốc kháng axit không ngăn ngừa được trào ngược axit.
- Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giảm tiết axit dạ dày, giúp làm lành các tổn thương ở thực quản và ngăn ngừa biến chứng.
- Thuốc hỗ trợ làm rỗng dạ dày: Giúp dạ dày đẩy thức ăn xuống ruột nhanh hơn, giảm thời gian axit tiếp xúc với thực quản.
Hiện tại nhà Thuốc Thái Hòa có bán các loại thuốc và thực phẩm chức năng hỗ trợ giúp làm giảm đau dạ dày.
Các biện pháp tự nhiên hỗ trợ giảm ho do trào ngược dạ dày
Bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, bạn có thể áp dụng một số biện pháp tự nhiên sau để hỗ trợ giảm ho và các triệu chứng khó chịu do trào ngược dạ dày:
Gừng: Gừng có chứa các hoạt chất gingerol và shogaol có tác dụng chống viêm, giảm buồn nôn và hỗ trợ tiêu hóa. Bạn có thể sử dụng gừng dưới nhiều hình thức như:
- Uống trà gừng: Đun sôi vài lát gừng tươi với nước, thêm mật ong để tăng thêm hương vị và tác dụng làm dịu cổ họng. Hoặc mua gói gừng có sẵn chỉ cần chế nươc sôi vào uống.
- Nhai kẹo gừng: Kẹo gừng giúp làm ấm và dịu cổ họng, giảm cảm giác buồn nôn.
- Thêm gừng vào các món ăn: Gừng tươi hoặc bột gừng có thể được thêm vào các món súp, canh, món xào hoặc nước chấm để tăng hương vị và hỗ trợ tiêu hóa.
Mật ong: Mật ong có tính kháng khuẩn, giúp làm dịu cổ họng và giảm ho. Bạn có thể:
- Pha mật ong với nước ấm hoặc chanh để uống: Đây là cách đơn giản và hiệu quả để giảm ho và làm dịu cổ họng.
- Thêm mật ong vào trà hoặc sữa ấm: Mật ong giúp tăng thêm hương vị và tác dụng làm dịu.
Xem thêm: https://nhathuocthaihoa.com.vn/cong-dung-than-ky-cua-mat-ong-va-cach-su-dung-hieu-qua
Nghệ: Curcumin, hoạt chất chính trong nghệ, có tác dụng chống viêm mạnh mẽ, giúp giảm viêm niêm mạc dạ dày và thực quản. Bạn có thể:
- Uống sữa nghệ: Sữa nghệ là thức uống truyền thống có tác dụng tốt cho sức khỏe, giúp giảm viêm và hỗ trợ tiêu hóa.
- Thêm nghệ vào các món ăn: Nghệ có thể được sử dụng như một gia vị trong các món cà ri, món hầm hoặc món xào.
Lưu ý: Các biện pháp tự nhiên này chỉ có tác dụng hỗ trợ, không thể thay thế hoàn toàn cho việc điều trị y tế. Nếu triệu chứng không cải thiện hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu bạn gặp các triệu chứng sau, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức:
- Ho dai dẳng, không cải thiện sau khi áp dụng các biện pháp điều trị tại nhà và thay đổi lối sống.
- Ho kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng khác như khó thở, đau ngực, khạc ra máu.
- Khó nuốt, đau khi nuốt, cảm giác thức ăn bị mắc kẹt ở cổ họng.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
Trào ngược dạ dày có thể gây ho và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của bạn. Tuy nhiên, với sự hiểu biết đúng đắn về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát tình trạng này và tận hưởng cuộc sống khỏe mạnh.
Hãy chủ động thay đổi lối sống, tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và kết hợp với các biện pháp tự nhiên để giảm thiểu triệu chứng. Nếu bạn có bất kỳ lo lắng nào về sức khỏe, đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia y tế.
Nhà thuốc Thái Hòa chúc bạn và gia đình luôn khỏe mạnh.!